Z całą pewnością jednym z takich momentów jest dzień, w którym dowiadujemy się o rozpoczęciu nowej inwestycji, jaką jest budowa bloku operacyjnego. Jest to jedna z najbardziej wymagających, ale jednocześnie dająca najwięcej satysfakcji oraz umożliwiająca zdobycie nieocenionej wiedzy z szerokiego zakresu dostępnej na rynku aparatury medycznej inwestycja.

W 2016 roku taką decyzję podjęto w Szpitalu św. Wojciecha na Gdańskiej Zaspie, a w ramach niej miało powstać 9 zupełnie nowych sal operacyjnych wraz z całym niezbędnym zapleczem i dwoma dodatkowymi oddziałami. Zaplanowano budowę sal operacyjnych o różnych profilach, z których będą mogli korzystać m.in. kardiochirurdzy dziecięcy (sala hybrydowa), urolodzy, ginekolodzy, chirurdzy oraz ortopedzi.

Głównymi zadaniami działu aparatury medycznej w ramach prowadzonej inwestycji miały być w szczególności:

1. współudział w projektowaniu inwestycji pod kątem zastosowanych rozwiązań oraz odpowiedniego przygotowania pomieszczeń
2. opracowanie zakresu rzeczowego i kosztorysów inwestycji dotyczącego planowanej do zakupu aparatury medycznej
3. przygotowanie harmonogramów inwestycji pod kątem zakupu, instalacji i uruchomienia aparatury
4. współpraca z użytkownikiem końcowym na etapie analizy dostępnych na rynku rozwiązań oraz określenia rzeczywistych oczekiwań i możliwości ich wdrożenia przy jednoczesnym
   utrzymaniu założonego budżetu
5. przeprowadzenie procesu zakupu, instalacji i uruchomienia urządzeń
6. rozliczenie projektu
7. analiza wniosków użytkowników po zakończeniu projektu

W niniejszym cyklu artykułów postaram się podzielić doświadczeniami oraz wnioskami, które wyciągnęliśmy już na etapie samej inwestycji, jak i po jej zakończeniu.

Etap I – Projektowanie inwestycji

Z punktu widzenia inżyniera klinicznego udział w procesie projektowania inwestycji jest niezwykle istotny, a przygotowanie odpowiednich założeń projektowych pozwoli uniknąć problemów podczas późniejszego montażu aparatury medycznej. To właśnie w tym etapie bezwzględnie muszą być odpowiednio zaprojektowane instalacje oraz wyznaczone miejsca ich zakończenia na salach operacyjnych. Mowa tu zarówno o instalacjach gazów medycznych, jak również chociażby o zaprojektowaniu instalacji, za pomocą których podłączone będą źródła obrazu, tj. min. tory wizyjne, aparaty usg, kardiomonitory, aparaty rtg, kamery w lampach
operacyjnych i inne. Konieczne jest odpowiednie zaprojektowanie technologii, w której obraz będzie przekazywany do odbiorników, jak również jego rozdzielczości.

W naszym przypadku postanowiliśmy skorzystać z dwóch technologii:

• systemu do zarządzania salą operacyjną, w ramach którego przekazujemy obraz generowany przez w/w urządzenia na monitory podglądowe na samej sali operacyjnej, jak również do informatycznego systemu szpitalnego. Podjęliśmy decyzję, że obraz ze wszystkich urządzeń będzie przekazywany za pośrednictwem standardu HD-SDI i zaprojektowaliśmy instalację w taki sposób, aby gniazdka tego systemu były rozmieszczone na sali operacyjnej.
• instalacji niskoprądowej, za pomocą której przekazujemy obraz ze wszystkich kardiomonitorów pracujących przy aparatach do znieczulania do centrali, z której to jest on duplikowany w dyżurkach lekarskich.

Odpowiednie rozmieszczenie w/w elementów owocuje w chwili instalacji urządzeń, gdy doskonale wiemy, które gniazdko wykorzystamy i gdzie przekażemy dany obraz. Ważną kwestią jest również fakt, że znając już na tym etapie założenia projektowe wiemy, czego wymagać od kupowanych urządzeń – w naszym przypadku obligatoryjnie musiały one umożliwiać przekazanie obrazu w standardzie HD-SDI.

Kolejną, bardzo ważną kwestią, jaką należy zaplanować już na tym etapie jest sposób, w jaki pacjent będzie transportowany na bloku operacyjnym. Istnieją różne możliwości, do których można zaliczyć m.in.:

• system wymiennych, jezdnych blatów operacyjnych – rozwiązanie popularne, jednakże obarczone wieloma wadami, do których można zaliczyć m.in. koszt zakupu, koszt eksploatacji wynikający z wysokiej usterkowości sprzętu z racji jego ciągłego ruchu, konieczność posiadania odpowiedniej ilości
  blatów (wygospodarowanie miejsca)
• system stołów stacjonarnych oraz transport pacjenta na dedykowanych wózkach transportowych – rozwiązanie tańsze w zakupie i eksploatacji, jednakże wymagające od personelu większej ilości przełożeń pacjenta. W tym przypadku bardzo ważną kwestią jest odpowiedni dobór wózków transportowych, aby umożliwiały uzyskanie minimalnej wolnej przestrzeni pomiędzy blatem stołu a blatem wózka, co ograniczy wysiłek personelu przy przekładaniu pacjenta.

Decyzja ta będzie miała wpływ m.in. na planowany budżet, który umożliwi zakup odpowiedniego rozwiązania, jak również na uwzględnienie w projekcie odpowiedniej ilości miejsca niezbędnego na magazynowanie urządzeń. W naszym przypadku analizując wady i zalety poszczególnych rozwiązań oraz bazując na wcześniejszych doświadczeniach z systemem wymiennych blatów wybraliśmy opcję stołów stacjonarnych, która z perspektywy ponad roku użytkowania doskonale się sprawdza.

Ostatnią, istotną na tym etapie kwestią jest zaplanowanie sposobu instalacji pozostałych urządzeń, które będą wymagać m.in. zastosowania odpowiednich technologii budowlanych. Mam tu na myśli m.in.:

• określenie sposobu montażu aparatów do znieczulania – w przypadku woli ich podwieszania na kolumnach anestezjologicznych na tym etapie należy uwzględnić m.in. odpowiednie obciążenie stropów
• w przypadku budowy Sali hybrydowej podjęcie decyzji o rodzaju angiografu (sufitowy, podłogowy) i przygotowaniu projektu w oparciu o wytyczne instalacyjne co najmniej trzech potencjalnych dostawców.
• określenie ilości i rozmiaru monitorów poglądowych oraz sposobu ich instalacji/podwieszenia – w tym przypadku do wyboru mamy m.in. uchwyty wyprowadzone z zawieszenia lampy operacyjnej lub też niezależne sufitowe systemy mocowania.
• uwzględnienie wytycznych związanych z innym, planowanym do zakupu aparatem wymagającym niestandardowego przygotowania Sali operacyjnej w związku chociażby z jego dużą wagą, specyficznymi wymogami elektrycznymi, itp. Jako przykład można podać tomografy śródoperacyjne czy też lasery urologiczne o dużej mocy.

Niestety uwzględnienie wszystkich elementów zazwyczaj nie jest możliwe i dopiero przy instalacji urządzeń pojawiają się problemy, o których istnieniu nie mieliśmy pojęcia, jednakże faktem jest, że każda zainwestowana na tym etapie godzina pracy z całą pewnością sprawi, że nasza praca związana z uruchomieniem oraz eksploatacją aparatury będzie przyjemniejsza.

W kolejnym artykule postaram się przybliżyć kluczowe elementy, które należy uwzględnić przy kolejnym etapie planowania inwestycji, jakim jest opracowanie jej zakresu rzeczowego oraz finansowego.

Niniejszy wpis jest kolejnym z serii artykułów merytorycznych pisanych z punktu widzenia doświadczonego praktyka zarządzania dużym parkiem aparatury medycznej, Michała Kijewskiego, kierownika Działu Aparatury Medycznej w połączonych szpitalach grupy Copernicus w Gdańsku.